در صنعت ساختمان، میلگردها یکی از عناصر حیاتی در تقویت بتن و افزایش مقاومت سازه‌ها به شمار می‌روند. با توجه به اهمیت این عنصر در ایمنی ساختمان، استفاده از میلگردهای استاندارد و باکیفیت الزامی است. متأسفانه، در برخی بازارها میلگردهای تقلبی به‌وفور یافت می‌شوند که عدم شناسایی آن‌ها می‌تواند منجر به کاهش مقاومت سازه، افزایش هزینه‌های تعمیراتی، و حتی وقوع حوادث جبران‌ناپذیر شود. با مجموعه مهد آهن اسپادانا همراه باشید تا بدانید چگونه می توان میلگرد اصلی را از تقلبی تشخیص داد؟
ویژگی های میلگرد استاندارد
میلگرد استاندارد دارای ویژگی‌های فنی و ظاهری مشخصی است که توسط مراجع معتبر مانند استاندارد ملی ایران یا استانداردهای جهانی مانند ASTM یا DIN تعریف شده‌اند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به قطر دقیق، طول ثابت، شکل آج‌ها، ترکیب شیمیایی مشخص، و مقاومت مکانیکی تایید شده اشاره کرد. این مشخصات تضمین می‌کنند که میلگرد توان لازم برای تحمل تنش‌های وارده را داشته باشد و در شرایط مختلف محیطی دچار خوردگی یا افت کیفیت نشود.
از سوی دیگر، میلگردهای استاندارد معمولاً دارای علائم مشخص کارخانه تولیدکننده، شماره ذوب، و استاندارد تولید روی بدنه خود هستند که به صورت برجسته یا حک‌شده درج شده‌اند. این کدها امکان ردیابی و بررسی کیفیت محصول را فراهم می‌کنند و از جمله نخستین نشانه‌هایی هستند که می‌توان با مشاهده آن‌ها، اصالت میلگرد را ارزیابی کرد.
نشانه‌های ظاهری میلگرد تقلبی
یکی از ساده‌ترین روش‌های تشخیص میلگرد تقلبی، بررسی ظاهر آن است. میلگردهای تقلبی غالباً فاقد آج‌های استاندارد هستند یا آج‌ها به صورت ناقص، کم‌عمق، یا نامنظم روی سطح میلگرد وجود دارند. این در حالی است که در میلگرد استاندارد، نوع آج (مارپیچ یا جناقی) باید با الگوی مشخصی و به‌صورت یکنواخت در سراسر میلگرد دیده شود.
همچنین رنگ سطح میلگرد نیز می‌تواند نشانه‌ای از کیفیت آن باشد. میلگردهای بی‌کیفیت معمولاً دارای زنگ‌زدگی سطحی، ترک‌های ریز یا سطح زبر هستند. در حالی که میلگردهای باکیفیت دارای سطح صاف، تمیز و بدون ترک و زنگ‌زدگی‌اند. البته زنگ‌زدگی خفیف در برخی موارد به‌علت انبارداری طولانی ممکن است وجود داشته باشد، اما زنگ‌زدگی عمیق و گسترده می‌تواند نشانه‌ای از تقلبی بودن یا انبارداری ناصحیح باشد.
آزمایش‌های فنی برای شناسایی میلگرد تقلبی
یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش کشش است که برای بررسی مقاومت کششی میلگرد به کار می‌رود. در این آزمایش، میلگرد تحت فشار کششی قرار می‌گیرد تا نقطه گسیختگی آن مشخص شود. میلگردهای تقلبی معمولاً در این مرحله دچار پارگی زودهنگام می‌شوند و مقاومت کمتری از مقدار استاندارد دارند.
آزمایش خمش نیز روش دیگری برای ارزیابی کیفیت میلگرد است. در این آزمایش، میلگرد باید بدون ترک‌خوردگی یا شکستگی تا زاویه مشخصی خم شود و سپس به حالت اولیه بازگردد. میلگرد تقلبی ممکن است به‌راحتی بشکند یا ترک‌های عمیق در محل خم شدن ایجاد کند.
بررسی ترکیب شیمیایی و آنالیز متالوگرافی
یکی دیگر از روش‌های دقیق‌تر برای شناسایی میلگرد تقلبی، آنالیز شیمیایی است. این روش با استفاده از دستگاه‌های اسپکترومتری، ترکیب عناصر شیمیایی موجود در میلگرد را مشخص می‌کند. در میلگردهای استاندارد، درصد عناصر مهمی مانند کربن، منگنز، سیلیکون، فسفر و گوگرد باید در محدوده مشخصی قرار داشته باشند. خارج شدن از این محدوده‌ها نشان‌دهنده کیفیت پایین یا استفاده از ضایعات بازیافتی است.
آنالیز متالوگرافی نیز با بررسی ساختار میکروسکوپی میلگرد انجام می‌شود. این روش که عمدتاً در آزمایشگاه‌های تخصصی انجام می‌شود، می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره نحوه کریستالیزاسیون، ترک‌های داخلی، و همگنی مواد اولیه ارائه دهد. میلگردهای تقلبی اغلب ساختاری ناهمگن و ترد دارند.
تفاوت قیمت غیرمعمول میلگرد
یکی دیگر از نشانه‌های میلگرد تقلبی، قیمت بسیار پایین‌تر از میانگین بازار است. برخی فروشندگان ممکن است به‌منظور جذب خریدار، میلگردهای بی‌کیفیت یا تقلبی را با قیمت‌هایی به‌مراتب ارزان‌تر از برندهای معتبر عرضه کنند. این موضوع باید برای خریداران به‌عنوان یک هشدار تلقی شود، چرا که قیمت پایین معمولاً با کیفیت پایین همراه است.
مقایسه قیمت میلگرد با برندهای معتبر و مشورت با متخصصان صنعت می‌تواند از بروز اشتباه در خرید جلوگیری کند. در پروژه‌های ساختمانی، صرفه‌جویی کوتاه‌مدت با خرید ارزان می‌تواند منجر به خسارات مالی و جانی در بلندمدت شود.
نتیجه گیری
با توجه به نقش حیاتی میلگرد در ایمنی و استحکام سازه‌های بتنی، تشخیص اصالت و کیفیت این محصول امری ضروری است. بررسی ویژگی‌های ظاهری، اجرای آزمایش‌های فنی و شیمیایی، و توجه به قیمت‌های مشکوک از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند خریداران را در شناسایی میلگردهای تقلبی یاری دهند. بهره‌گیری از تأمین‌کنندگان معتبر، بررسی مشخصات فنی محصول و مشورت با کارشناسان حرفه‌ای، بهترین راه‌حل برای اطمینان از کیفیت میلگرد خریداری‌شده است.
سوالات متداول
آیا میلگرد تقلبی همیشه بدون آج است؟
خیر، برخی میلگردهای تقلبی نیز دارای آج هستند اما این آج‌ها ممکن است بی‌نظم، کم‌عمق یا متفاوت از استاندارد باشند.
آیا رنگ میلگرد نشانه‌ای از کیفیت آن است؟
تا حدی بله. میلگردهای زنگ‌زده، ترک‌خورده یا دارای سطح ناهموار ممکن است کیفیت پایینی داشته باشند، اما بررسی دقیق‌تر از طریق آزمایش‌های فنی الزامی است.
بهترین روش برای تشخیص میلگرد اصل چیست؟
ترکیبی از بررسی ظاهری، انجام آزمایش‌های کشش و خمش، آنالیز شیمیایی و خرید از منابع معتبر، بهترین روش برای اطمینان از اصالت میلگرد است.
